นวัตกรรมสิ่งประดิษฐ์  “แหวนยางป้องกัน ข้อติด”

สถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติฯเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย

ผู้เสนอผลงาน      :     นางจรรยา ทองลาด   พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ

                              นางสาวจิราภรณ์  เจ็กอยู่   แพทย์แผนไทยปฏิบัติการ

                             นางสาวอลิษา  เปียจันทร์  นักวิชาการสาธารณสุข

ที่มาและความสำคัญของนวัตกรรม

            แนวโน้มการเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรผู้สูงอายุของประเทศไทย มีเพิ่มมากขึ้นทุกปี จากข้อมูลรายงานของกระทรวงสาธารณสุขพบว่า ผู้สูงอายุชาวไทยเพิ่มปีละ 5 แสนคน คาดว่าปี 2568  ประเทศไทยก้าวเข้าสู่การเป็น “สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์”  และผลการศึกษาปัญหากาเจ็บป่วยจากการตรวจร่างกายของผู้สูงอายุไทยล่าสุดในปี 2552 โดยสำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ ปรากฏว่ามีอายุ 60 ปีขึ้นไป ร้อยละ 85 หรือประมาณ 6 ล้านคน ที่สามารถดูแลตนเองได้ และมีผู้สูงอายุที่นอนติดบ้าน ติดเตียงต้องพึ่งพิงผู้อื่นช่วยดูแลกว่า 1 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 15 โดยประมาณ 960,000 คน อีกประมาณ 63,000 คน ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้เลย (ณรงค์ สหเมธาพัฒน์, 2557)  ดังนั้นทุกภาคส่วนจึงต้องให้ความสำคัญกับการดูแลผู้สูงอายุในด้านต่าง ๆ  โดยเฉพาะในระบบสุขภาพที่ต้องจัดบริการให้กับผู้สูงอายุให้สอดคล้องกับความต้องการหรือปัญหาของผู้สูงอายุ ครอบคลุมความเป็นองค์รวม และเป็นบริการที่บูรณาการด้านสุขภาพและสังคมเข้าด้วยกัน  สำหรับผู้สูงอายุที่ต้องมีผู้ดูแล จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่บุคลากรทางสุขภาพจะต้องประเมินความรู้ ความเข้าใจและให้คำแนะนำการดูแลผู้สูงอายุอย่างเหมาะสม เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนของโรค อีกทั้งยังเป็นการเสริมสร้างสัมพันธภาพในครอบครัว

            จากการสำรวจปัญหาสุขภาพในชุมชน โดยเจ้าหน้าที่เจ้าหน้าที่ ซึ่งปฏิบัติงานในสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติฯเมืองเก่า อำเภอเมือง จังหวัดสุโขทัย  พบว่า มีผู้สูงอายุที่นอนติดเตียงจำนวน 8 คน และมีภาวะแทรกซ้อน เช่น แผลกดทับ ภาวะข้อติดแข็งจำนวน 4 คน คิดเป็นร้อยละ 50.00  นอกจากนี้ยังพบว่า มีผู้ดูแลผู้สูงอายุที่ต้องการความรู้เกี่ยวกับโรคและการดูแลที่เหมาะสมตามโรคและถูกต้อง จำนวน 48 คน คิดเป็นร้อยละ 100 และเมื่อทำประชาคมกับผู้นำท้องถิ่น และประชาชน จัดลำดับความสำคัญของปัญหาร่วมกัน พบว่า ปัญหาดังกล่าวเป็นปัญหาอันดับหนึ่งที่ต้องได้รับการแก้ไข จึงได้คิดค้นนวัตกรรมที่สามารถเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูกและกล้ามเนื้อ ป้องกันภาวะข้อติดแข็ง และการเกิดแผลกดทับที่ผู้สูงอายุสามารถทำได้เอง หรือทำร่วมกับผู้ดูแลได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยการคิดค้นจัดทำเป็นนวัตกรรมสุขภาพ “แหวนยางป้องกัน ข้อติด ”  ขึ้น

วัตถุประสงค์และเป้าหมายของนวัตกรรม

        1. เพื่อลดภาวะแทรกซ้อนข้อนิ้วมือติด กลุ่มคนไข้ติดเตียง

        2. ร้อยละ 80 ของผู้ดูแลผู้ป่วย(ญาติและ CG)มีระดับความพึงพอใจมากถึงมากที่สุด ต่อผลลัพธ์ของนวัตกรรม

กระบวนการดำเนินงานนวัตกรรม

ขั้นเตรียมการ

       1. ประชุมประชาคมร่วมกับชุมชนวิเคราะห์โครงสร้างของปัญหา จัดลำดับความสำคัญของปัญหาร่วมกัน พบว่า ปัญหาคนไข้ติดเตียง เป็นปัญหาอันดับหนึ่งที่ต้องได้รับการแก้ไข

       2. หาวัสดุเหลือใช้ในครัวเรือนหรือวัสดุใกล้ตัวที่สามารถนำมาใช้เป็นอุปกรณ์ โดยมีเงื่อนไขว่าต้องประหยัดและคุ้มทุนมากที่สุด ได้มติที่ประชุมเป็น สายยางรดน้ำต้นไม้ ซึ่งมีใช้ทุกบ้าน

วิธีดำเนินการ

      1. CM และ ทีม CG รวบรวมรายชื่อผู้ป่วยติดเตียง ที่พบภาวะแทรกซ้อนทางระบบข้อต่อและกล้ามเนื้อ ข้อติดแข็ง

      2.ประดิษฐ์นวัตกรรม เพื่อแก้ไขปัญหาภาวะแทรกซ้อนข้อนิ้วมือติดแข็งในผู้ป่วยติดเตียง

      3. ทดสอบ ใช้นวัตกรรมไปใช้กลุ่มผู้ป่วยติดเตียง โดยทีม CG และมี CM เป็นพี่เลี้ยง

1. ปรับปรุงพัฒนารูปแบบนวัตกรรม

         เนื่องจากนิ้วของผู้ป่วยมีขนาดเล็ก ใหญ่ ต่างกัน จึงปรับปรุงให้เหมาะสมกับขนาดของนิ้วมือผู้ป่วย โดยใช้ผ้าที่มีความยืดหยุ่น พันรอบสายยางเพิ่มกระชับของข้อนิ้ว

1. ติดตามผลการดำเนินงานตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายของนวัตกรรม         

• ติดตามผลจาการประเมินภาวะแทรกซ้อนของผู้ป่วยติดเตียง ด้านข้อนิ้วมือติดแข็ง
• ติดตามผลจากการประเมินแบบความพึงพอใจจากผู้ดูแลผู้ป่วย(ญาติและ CG)

ผลการดำเนินการ/ผลสัมฤทธิ์/ประโยชน์ที่ได้รับ

1. พบว่า  ร้อยละ 90 ของผู้ป่วยติดเตียงที่ได้ใช้นวัตกรรมแหวนยางป้องกันข้อติด ไม่พบภาวะแทรกซ้อนของข้อนิ้วมือ
2. ร้อยละ 100 ผู้ดูแลผู้ป่วย(ญาติและ CG) มีความพึงพอใจในระดับมากที่สุด

สรุปความพึงพอใจ

ความภาคภูมิใจและประสบการณ์ที่ได้รับ

• บุคลากรทางด้านสุขภาพได้มีส่วนร่วมในการดูและผู้สูงอายุระยะยาว ผู้ป่วยติดเตียงที่มีภาวะพึ่งพิง ช่วยเหลือตนเองไม่ได้
• ได้ทราบปัญหาทางสุขภาพและร่วมแก้ไขปัญหาในพื้นที่ของตนเอง
• ลดการใช้ทรัพยากรทางการแพทย์
• มีภาคีเครือข่ายสุขภาพ

โอกาสในกาพัฒนา

• ขยายการดำเนินงานไปยังเครือข่ายสุขภาพอื่น
• เป็นศูนย์กลางให้คำปรึกษาด้านสุขภาพ
• พัฒนาศักยภาพทีม CG เพื่อการดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงอย่างมีประสิทธิภาพ